Håndjern

Økt tvangsbruk

Bruken av tvang og makt overfor mennesker med utviklingshemming fortsetter å øke.

I 2017 ble det gitt 18795 meldinger om skadehindrende tvangstiltak i nødssituasjoner. Tiltakene ble iverksatt overfor 1311 personer med utviklingshemming. Det ble i tillegg fattet 1503 vedtak om tvangsbruk overfor 1376 personer. Opplysningene kommer frem i Helsetilsynets tilsynsmelding.

Figur 1: Antall personer med tvangsvedtak over tid (Kilde: Helsetilsynet)

I tillegg til de 1311 personene som ble utsatt for tvang i nødsituasjoner og de 1376 personene som hadde vedtak om tvangsbruk, fikk et ukjent antall personer med utviklingshemming vedtak om bruk av tvang hjemlet i pasient- og brukerrettighetslovens kapittel 4a.

Jens Petter Gitlesen

7 mars 2018

  • 2025-11-08

Montaż nowego zestawu satelitarnego

Zastanawiasz się nad nową telewizją satelitarną albo twój stary zestaw odmawia posłuszeństwa w trakcie ulubionego serialu ? To temat, z którym mierzę się na co dzień, pomagając ludziom takim jak Ty. Jako osoba, która od lat zajmuje się instalacjami, widziałem już wszystko – od anten montowanych do drzewa po kable połączone taśmą klejącą. Dlatego postanowiłem zebrać w jednym miejscu całą moją wiedzę, żebyś mógł podjąć najlepszą decyzję i cieszyć się telewizją bez nerwów. Przejdziemy razem przez cały proces: od wyboru operatora, przez dobór sprzętu, aż po finalne ustawienie i uruchomienie. Nie będzie tu marketingowego bełkotu, tylko same konkrety oparte na doświadczeniu i dostępnym na rynku sprzęcie.

Wybór operatora: Polsat Box czy Canal+ ?

Na polskim rynku głównymi graczami w dziedzinie telewizji satelitarnej są Polsat Box i Canal+. Obie platformy oferują pakiety kanałów w jakości HD i 4K, dostęp do usług internetowych i nowoczesne dekodery. Wybór często sprowadza się do osobistych preferencji dotyczących oferty programowej, zwłaszcza kanałów sportowych i filmowych na wyłączność. Jednak z technicznego punktu widzenia, warto zwrócić uwagę na sprzęt, jaki dostajemy w ramach umowy. To właśnie dekoder będzie centrum naszej domowej rozrywki, więc jego możliwości są niezwykle istotne. Obaj dostawcy idą z duchem czasu i proponują dekodery 4K, które umożliwiają nie tylko odbiór telewizji satelitarnej, ale także podłączenie do internetu i korzystanie z popularnych aplikacji streamingowych jak Netflix, HBO Max czy Viaplay. To wygodne rozwiązanie, bo wszystko mamy w jednym urządzeniu i obsługujemy jednym pilotem.

Dekodery 4K: serce nowoczesnego systemu

Gdy już zdecydujesz się na operatora, stajesz przed wyborem konkretnego modelu dekodera. To urządzenie, które przetwarza sygnał z anteny i wyświetla obraz na telewizorze. Nowoczesne dekodery to prawdziwe kombajny multimedialne.

W ofercie Polsat Box znajdziemy kilka ciekawych modeli:

  • Polsat Box 4K: To główny dekoder tej platformy. Posiada wbudowany dysk twardy, co pozwala na nagrywanie programów. Funkcja timeshift umożliwia pauzowanie i przewijanie telewizji na żywo. Podłączony do internetu przez Wi-Fi lub kabel LAN, daje dostęp do serwisu Polsat Box Go i innych aplikacji.
  • Polsat Box 4K Lite: Mniejsza i nieco uproszczona wersja. Nie ma wbudowanego dysku, ale po podłączeniu własnego dysku zewnętrznego przez USB również zyskujemy możliwość nagrywania. To dobra opcja dla tych, którzy nie potrzebują nagrywać programów zbyt często.
  • Soundbox 4K: To bardzo ciekawe połączenie dekodera 4K z systemem audio. Posiada wbudowane głośniki i oferuje znacznie lepszą jakość dźwięku niż standardowe głośniki telewizora. Idealne rozwiązanie do mniejszych pomieszczeń, gdzie nie ma miejsca na rozbudowany zestaw kina domowego.

Z kolei Canal+ proponuje swoim klientom:

  • Ultrabox+ 4K: Flagowy dekoder Canal+. Wyposażony w szybki procesor, wbudowane Wi-Fi i dysk twardy o dużej pojemności. Umożliwia jednoczesne nagrywanie nawet trzech programów podczas oglądania czwartego. To sprzęt dla najbardziej wymagających użytkowników, którzy chcą w pełni wykorzystać możliwości telewizji.
  • Dualbox+ 4K: Nowszy model, który również oferuje jakość 4K i dostęp do aplikacji internetowych. Jest mniejszy od Ultraboxa i podobnie jak Polsat Box 4K Lite, wymaga podłączenia zewnętrznego dysku do nagrywania. Jego zaletą jest nowoczesny design i energooszczędność.

Warto też wiedzieć, że oprócz dekoderów satelitarnych istnieją dekodery OTT (Over-the-top), które działają wyłącznie przez internet. W Polsat Box jest to Evobox Stream, a w Canal+ Canal+ BOX 4K. To rozwiązanie dla osób, które nie mogą lub nie chcą montować anteny satelitarnej, a mają stabilne i szybkie łącze internetowe.

Alternatywa dla dekodera: moduł CAM

Jeśli masz nowoczesny telewizor z wbudowanym tunerem satelitarnym (DVB-S2) i gniazdem CI+, możesz zrezygnować z zewnętrznego dekodera. Wystarczy zaopatrzyć się w moduł dostępu warunkowego, czyli moduł CAM. To niewielkie urządzenie, do którego wkłada się kartę od operatora, a następnie całość wsuwa się do telewizora. Polsat Box oferuje Moduł CAM CI+, a Canal+ Moduł CAM 4K ECP. Zaletą tego rozwiązania jest mniejsza liczba urządzeń, kabli i pilotów – wszystkim sterujemy za pomocą pilota od telewizora. Wadą jest natomiast brak zaawansowanych funkcji, takich jak nagrywanie na dysk czy dostęp do interaktywnych serwisów oferowanych przez dedykowane dekodery. To opcja dla purystów, którzy cenią sobie minimalizm i prostotę obsługi.

Dobór osprzętu antenowego: na tym nie warto oszczędzać

Dekoder to jedno, ale bez dobrej instalacji antenowej nawet najlepszy sprzęt na nic się nie zda. To właśnie jakość anteny, konwertera i kabla decyduje o stabilności odbioru, zwłaszcza podczas deszczu czy silnego wiatru. Często spotykam się z sytuacją, gdzie klienci inwestują w drogi telewizor i dekoder, a próbują zaoszczędzić kilkadziesiąt złotych na antenie czy kablu. To prosta droga do problemów i późniejszych nerwów.

Antena satelitarna – rozmiar i materiał mają znaczenie

Podstawowym elementem jest oczywiście sama czasza anteny. Do odbioru sygnału z popularnego satelity Hot Bird 13°E, z którego korzystają polscy operatorzy, w większości kraju wystarczy antena o średnicy 80 cm. Taki rozmiar zapewnia wystarczający zysk energetyczny sygnału w dobrych warunkach pogodowych.

  • Anteny stalowe: Najpopularniejsze i najtańsze. Dobrej jakości antena stalowa, na przykład polskiej firmy Corab, model C-800 lub C-900, jest ocynkowana galwanicznie i malowana proszkowo. Zapewnia to dobrą ochronę przed korozją na wiele lat.
  • Anteny aluminiowe: Są lżejsze i całkowicie odporne na rdzę. To dobry wybór, jeśli mieszkasz w rejonie o dużej wilgotności powietrza lub wiesz, że antena będzie narażona na trudne warunki. Są nieco droższe od stalowych, ale ich trwałość jest praktycznie nieograniczona.

Osobiście zawsze doradzam klientom, aby jeśli tylko budżet na to pozwala, wybrali antenę o rozmiar większą, czyli 90 cm. Różnica w cenie nie jest duża, a zyskujemy znacznie większy zapas sygnału. To oznacza, że podczas intensywnych opadów deszczu czy śniegu, kiedy sygnał satelitarny jest tłumiony, obraz na naszym telewizorze pozostanie stabilny. Anteny o średnicy 100 cm i większe stosuje się w szczególnie trudnych lokalizacjach lub do odbioru sygnału z kilku satelitów.

Konwerter (LNB): oczy Twojej anteny

Konwerter, często określany skrótem LNB, to małe urządzenie zamontowane na wysięgniku anteny. Jego zadaniem jest zebranie sygnału odbitego od czaszy i zamiana jego częstotliwości na niższą, która może być przesłana kablem do dekodera. To jeden z najważniejszych elementów instalacji, a jego jakość bezpośrednio wpływa na jakość odbieranego sygnału.

Istnieje kilka rodzajów konwerterów:

Rodzaj konwerteraZastosowaniePrzykład
SingleJeden dekoder bez funkcji nagrywania (lub z jednym tunerem).Inverto Essential, Corab C101SE
TwinJeden dekoder z dwoma tunerami (np. Ultrabox+ 4K) lub dwa niezależne dekodery. Umożliwia oglądanie jednego kanału i nagrywanie drugiego.Inverto Black Ultra Twin, Televes Twin LNB
QuadDo czterech niezależnych tunerów/dekoderów. Stosowany w instalacjach z wieloma odbiornikami, np. w domach jednorodzinnych.Inverto Quad Home Pro, Maximum XO-40
Unicable / SCRNajnowocześniejsze rozwiązanie. Umożliwia podłączenie wielu tunerów (nawet do 32) za pomocą jednego kabla. Wymagany do pełnej funkcjonalności dekoderów Ultrabox+ 4K i Dualbox+ 4K.Inverto Unicable II IDLU-32UL40-UNBOO-OPP, GT-SAT GT-S3dCSS24

Nowoczesne dekodery PVR (z nagrywaniem) od Polsat Box i Canal+ wymagają doprowadzenia dwóch niezależnych sygnałów z anteny lub zastosowania konwertera w technologii Unicable (zwanej też SCR). Konwertery Unicable to ogromne ułatwienie, ponieważ pozwalają rozprowadzić sygnał do wielu tunerów przy użyciu tylko jednego kabla koncentrycznego. Jeśli budujesz nowy dom lub robisz remont, położenie jednego kabla jest znacznie prostsze i tańsze. Modele takie jak Inverto Unicable II to obecnie standard w profesjonalnych instalacjach.

Kabel koncentryczny i złącza: niewidoczni bohaterowie

Często pomijany, a niezwykle ważny jest kabel koncentryczny, który łączy konwerter z dekoderem. Kiepskiej jakości kabel potrafi zniweczyć cały wysiłek włożony w dobór anteny i konwertera. Na co zwrócić uwagę ?

  • Żyła wewnętrzna: Musi być wykonana z pełnej miedzi (oznaczenie CU). Tanie kable mają żyłę stalową miedziowaną (CCS), która ma znacznie gorsze parametry tłumienia, zwłaszcza na dłuższych odcinkach.
  • Ekranowanie: Sygnał telewizyjny jest podatny na zakłócenia z innych urządzeń elektrycznych czy sieci komórkowych. Dobry kabel musi mieć gęsty oplot i folię aluminiową. Im wyższy współczynnik ekranowania (wyrażany w decybelach, dB), tym lepiej. Szukaj kabli oznaczonych jako Triset-113 lub podobnych, z ekranowaniem powyżej 110 dB.
  • Powłoka zewnętrzna: Jeśli kabel będzie prowadzony na zewnątrz, musi mieć powłokę odporną na promieniowanie UV i zmiany temperatury. Czarne kable są zazwyczaj bardziej odporne niż białe.

Równie ważne są złącza F, które montuje się na końcach kabla. Unikaj tanich, nakręcanych złączy. Powodują one niedopasowanie impedancji i mogą być źródłem problemów z sygnałem. Najlepszym rozwiązaniem są złącza kompresyjne, które wymagają specjalnego narzędzia do montażu, ale zapewniają trwałe, szczelne i elektrycznie doskonałe połączenie. Jeśli nie masz wprawy, poproś o pomoc specjalistę. Profesjonalny instalator anten zarobi takie złącza w minutę, a Ty zyskasz spokój na lata. Nieprawidłowe zarobienie złącza może prowadzić do problemów z odbiorem, które są trudne do zdiagnozowania.

Montaż i ustawienie anteny: samodzielnie czy z fachowcem ?

To pytanie zadaje sobie każdy, kto staje przed zadaniem uruchomienia nowej instalacji. Obie opcje mają swoje plusy i minusy. Prawda jest taka, że samodzielny montaż jest możliwy, ale wymaga cierpliwości, podstawowych zdolności manualnych i odrobiny wiedzy technicznej. Z drugiej strony, zatrudnienie fachowca to gwarancja szybko i poprawnie wykonanej pracy.

Samodzielny montaż – poradnik dla odważnych

Jeśli zdecydujesz się na samodzielny montaż, musisz pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Najważniejszy jest wybór miejsca. Antena musi mieć zapewnioną "czystą" widoczność w kierunku południowym. Żadne drzewa, budynki czy inne przeszkody nie mogą zasłaniać jej widoku na niebo.

  1. Montaż uchwytu: Uchwyt musi być zamocowany stabilnie do solidnego elementu, jak ściana z cegły lub betonu, lub solidna, metalowa barierka balkonowa. Pamiętaj, że antena będzie narażona na silne porywy wiatru. Używaj solidnych kołków rozporowych lub śrub. Maszt, na którym wisi antena, musi być ustawiony w idealnym pionie.
  2. Złożenie anteny: Postępuj zgodnie z instrukcją producenta. Dokładnie zamocuj wysięgnik konwertera i sam konwerter. Na tym etapie nie dokręcaj jeszcze śrub regulacyjnych do końca.
  3. Prowadzenie kabla: Poprowadź kabel od anteny do miejsca, gdzie będzie stał dekoder. Unikaj ostrych zagięć i prowadzenia kabla równolegle do przewodów elektrycznych na długich odcinkach. Zostaw niewielki zapas kabla przy antenie, tworząc tzw. "ociekacz", aby woda deszczowa spływała po nim, a nie do złącza.
  4. Ustawianie anteny: To najtrudniejszy etap. Musisz ustawić dwa parametry: azymut (kąt w płaszczyźnie poziomej) i elewację (kąt w płaszczyźnie pionowej). Dla Warszawy i okolic, w celu odbioru satelity Hot Bird 13°E, wartości te wynoszą około 190 stopni dla azymutu (czyli lekko na zachód od kierunku południowego) i około 30 stopni dla elewacji. Dokładne wartości dla swojej lokalizacji znajdziesz na stronach internetowych operatorów.

Do precyzyjnego ustawienia niezbędny jest miernik sygnału satelitarnego. Proste wskaźniki wychyłowe za kilkadziesiąt złotych mogą pomóc "złapać" sygnał, ale nie gwarantują optymalnego ustawienia. Profesjonalne mierniki pozwalają na analizę parametrów jakościowych sygnału, takich jak MER (Modulation Error Ratio) i BER (Bit Error Rate). Dla sygnału satelitarnego DVB-S2, minimalna wartość MER, przy której obraz będzie w ogóle widoczny, to około 11-12 dB. Jednak aby zapewnić stabilny odbiór nawet w gorszych warunkach pogodowych, powinniśmy dążyć do uzyskania wartości 15 dB lub wyższej. To właśnie ten zapas sygnału decyduje o komforcie oglądania.

Kiedy warto wezwać profesjonalnego instalatora ?

Szczerze mówiąc – prawie zawsze. Koszt usługi profesjonalnego montażu i ustawienia anteny to wydatek, który zwraca się w postaci świętego spokoju. Wyobraź sobie, że tracisz pół soboty na dachu, walcząc z anteną, a efekt i tak jest daleki od ideału. Fachowiec z profesjonalnym miernikiem za kilka tysięcy złotych zrobi to w godzinę, gwarantując najlepsze możliwe parametry odbioru. Monterzy anten dysponują nie tylko sprzętem, ale i doświadczeniem, które pozwala im szybko diagnozować problemy i znajdować optymalne rozwiązania, nawet w trudnych lokalizacjach. Dodatkowo, wielu operatorów, jak Canal+, przy zawieraniu umowy na dłuższy okres oferuje montaż w promocyjnej cenie lub nawet za symboliczną złotówkę. Warto zapytać o taką możliwość. Jeśli napotkasz problemy z już istniejącą instalacją, pomoc techniczna oferowana przez doświadczonych instalatorów jest nieoceniona.

Połączenie z internetem i dodatkowe możliwości

Współczesna telewizja to nie tylko kanały linearne. Podłączenie dekodera do internetu otwiera zupełnie nowy świat możliwości. Możesz korzystać z ogromnych bibliotek filmów i seriali na żądanie (VOD), przeglądać YouTube na dużym ekranie czy korzystać z aplikacji pogodowych. Dekodery można połączyć z siecią na dwa sposoby:

  • Przez kabel LAN (Ethernet): To najstabilniejsza i najpewniejsza metoda. Jeśli masz możliwość poprowadzenia kabla od routera do dekodera, zawsze wybieraj to rozwiązanie.
  • Przez Wi-Fi: Wygodna opcja bez dodatkowych kabli. Wszystkie nowoczesne dekodery mają wbudowane moduły Wi-Fi. Pamiętaj jednak, że stabilność połączenia zależy od siły sygnału z Twojego routera.

Niektórzy operatorzy, jak Canal+, poszli o krok dalej i oferują własne usługi dostępu do internetu, w tym internetu mobilnego LTE/5G. Można więc stworzyć cały ekosystem usług od jednego dostawcy, co często wiąże się z dodatkowymi rabatami. To wygodna opcja, jeśli szukasz kompleksowego rozwiązania dla swojego domu.

Typowe problemy i jak sobie z nimi radzić

Nawet najlepiej wykonana instalacja może czasem sprawić problemy. Co robić, gdy na ekranie pojawia się komunikat "Brak sygnału" lub obraz zaczyna się rozpadać na kwadraty ?

  • Sprawdź pogodę: Ekstremalne zjawiska pogodowe, jak burza z ulewnym deszczem lub gęsta, mokra pokrywa śnieżna na antenie, mogą na chwilę osłabić sygnał do tego stopnia, że odbiór będzie niemożliwy. Zazwyczaj problem mija wraz z poprawą pogody.
  • Sprawdź przeszkody: Może w ostatnim czasie u sąsiada wyrosło drzewo, które teraz zasłania antenę ? Albo na sąsiednim budynku pojawił się nowy element architektoniczny ? Rozejrzyj się uważnie.
  • Sprawdź połączenia: Upewnij się, że kabel jest solidnie wkręcony do gniazda w dekoderze i (jeśli masz dostęp) do konwertera. Czasem wtyczka może się poluzować.
  • Uruchom ponownie dekoder: To prosta czynność, która rozwiązuje wiele problemów z oprogramowaniem. Odłącz dekoder od zasilania na 30 sekund i podłącz go ponownie.

Jeśli te proste kroki nie pomagają, a problem powraca, najprawdopodobniej antena wymaga ponownego, precyzyjnego ustawienia lub któryś z elementów instalacji (konwerter, kabel) uległ uszkodzeniu. W takiej sytuacji nie ma sensu działać na własną rękę. Wezwanie sprawdzonego serwisu antenowego to najszybszy sposób na rozwiązanie problemu. Fachowiec za pomocą miernika szybko zdiagnozuje przyczynę i przywróci prawidłowe działanie instalacji.

Zanim podejmiesz ostateczną decyzję

Jak widzisz, wybór i montaż zestawu do odbioru telewizji satelitarnej to czynność wymagająca przemyślenia kilku kwestii. Mam nadzieję, że ten obszerny przewodnik rozjaśnił Ci wiele zagadnień i pomoże podjąć świadomą decyzję. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na samodzielny montaż, czy skorzystasz z pomocy fachowca, pamiętaj o jednej zasadzie: inwestycja w dobrej jakości komponenty zawsze się opłaca. Solidna antena, markowy konwerter i porządny kabel z miedzi to gwarancja stabilnego odbioru i spokoju na długie lata. A przecież o to właśnie chodzi – żeby po ciężkim dniu usiąść wygodnie i bez przeszkód cieszyć się ulubionymi programami w najlepszej możliwej jakości. Jeśli czujesz, że ogrom zadań Cię przerasta, nie wahaj się skorzystać z usług profesjonalistów. Czasem warto zapłacić za komfort i pewność, że wszystko będzie działać jak należy.