Coraz więcej odbiorców, którzy korzystają z ofert Polsat Box czy Canal+, chce mieć w domu wygodną instalację, w której kilka telewizorów działa niezależnie, a do tego dochodzi stabilny odbiór radia FM oraz DAB+.

Jako instalator i redaktor techniczny mogę powiedzieć jedno: da się to zrobić porządnie, bez eksperymentów, pod warunkiem, że dobrze dobierzemy anteny, multiswitch, przewody oraz gniazda, a całość zostanie solidnie zamontowana i poprawnie skonfigurowana.

W praktyce chodzi o to, żeby sygnał satelitarny DVB-S2, naziemny DVB-T2 oraz radiowy FM/DAB+ zebrać, wzmocnić i rozdzielić tak, aby każdy telewizor, dekoder i tuner radiowy działał osobno, bez wzajemnego „ciągnięcia” sygnału i bez zanikania obrazu przy gorszej pogodzie.

Wybór anteny satelitarnej dla instalacji na wiele odbiorników

Przy instalacji w Warszawie lub okolicach, gdy celujemy w satelitę Hot Bird na pozycji 13°E, sprawdzają się anteny offsetowe Corab o średnicy około 80 – 90 cm, na przykład modele ASC-800 czy COR-900, które zapewniają zdobycie stabilnego sygnału także przy opadach.

Dla typowej czaszy 80 cm Corab ASC 80 P zysk energetyczny wynosi około 37 – 38,5 dB w paśmie od około 10,7 do 12,75 GHz, co daje spory zapas, jeśli talerz jest sztywno zamocowany na maszcie lub uchwycie ściennym, a konwerter zapięty w uchwyt 40 mm bez luzów.

W Warszawie antenę ustawiamy na azymut około 190 stopni oraz elewację w pobliżu 30 stopni, co oznacza wyraźne skierowanie talerza w stronę południa i lekkie uniesienie czaszy, przy czym finalną regulację wykonujemy na dekoderze lub profesjonalnym mierniku, pilnując parametru MER, który dla DVB-S2 powinien mieć wartość co najmniej 12 dB, a wygodny zapas to około 15 dB i więcej.

Konwerter i ewentualny odbiór na kilka satelitów

Jeżeli w instalacji ma pracować multiswitch, stosuje się konwerter typu Quattro, a nie Quad, ponieważ Quattro ma cztery wyjścia przypisane na stałe do pasma wysokiego i niskiego oraz polaryzacji H i V, co pozwala multiswitchowi poprawnie przełączać sygnały dla każdego dekodera osobno.

Gdy planujemy odbiór na kilka satelitów, na przykład Hot Bird oraz Astra, sięga się po uchwyty zezujące oraz przełączniki DiSEqC, które umożliwiają niezależne wybieranie satelity z poziomu dekodera, przy czym trzeba dopilnować, aby skala uchwytu i położenie konwerterów były ustawione zgodnie z lokalizacją instalacji.

Monterzy, którzy na co dzień ustawiają anteny satelitarne w rejonie Mazowsza, zwracają uwagę, że zbyt lekka konstrukcja masztu, źle dobrane kołki rozporowe oraz przekoszona czasza szybko odbiją się na jakości odbioru i spowodują spadek MER poniżej poziomu zapewniającego spokojne oglądanie kanałów HD i 4K.

Antena DVB-T2 dla stabilnego odbioru w kilku pomieszczeniach

Jeśli chodzi o naziemną telewizję cyfrową DVB-T2, w zabudowie miejskiej i podmiejskiej wokół Warszawy dobrze sprawdzają się anteny Telkom Telmor, na przykład seria DIGIT lub ASR, które są przystosowane do pracy w paśmie UHF, a wybrane modele mogą przyjmować także MUX-8 w paśmie VHF.

Antena DVB-T2 Telmor DIGIT w wersji biernej lub aktywnej ma niski współczynnik fali stojącej WFS nie większy niż około 2,2, co oznacza dobre dopasowanie do przewodu 75 ohm i mniejsze straty mocy, a komentarze użytkowników podkreślają solidne wykonanie obudowy z odpornego tworzywa oraz możliwość montażu na balkonach, masztach i ścianach.

Przy założeniu, że nadajniki w rejonie Mazowsza są stosunkowo blisko, antena kierunkowa lub kompaktowa antena panelowa z odpowiednim wzmacniaczem masztowym lub wbudowanym wzmacniaczem w wielu przypadkach wystarcza, ale jeśli planujemy sieć z wieloma odbiornikami, lepiej zapewnić możliwie wysoki poziom sygnału jeszcze na dachu.

Parametr MER w DVB-T2 i odbiór kilku multipleksów

W cyfrowej telewizji naziemnej DVB-T2 z modulacją 256-QAM przyjmuje się, że minimalny parametr MER wynosi około 29 dB, natomiast wartości typowe, które dają zapas na odbicia, zakłócenia oraz niekorzystne warunki, to 32 dB i więcej, dlatego przy projektowaniu instalacji z kilkoma gniazdami lepiej zakładać właśnie takie wartości.

Do pomiaru MER dla DVB-T2 i DVB-S2 monterzy używają mierników sygnałowych, które poza siłą sygnału pokazują także jakość, a dzięki temu można szybko ocenić, czy zastosowany wzmacniacz, rozgałęźnik oraz multiswitch nie wprowadzają zbyt dużych zniekształceń lub nierównego wzmocnienia między pasmem UHF a sygnałem satelitarnym.

Zwykły pasek na ekranie telewizora daje orientację, ale przy rozbudowanej sieci w domu jednorodzinnym lub bliźniaku w okolicach Piaseczna lepiej, aby instalator wykonał podstawowe pomiary i dobrał wzmocnienie tak, aby na najdalszych gniazdach nie dochodziło do zbyt dużych spadków poziomu sygnału.

Antena FM/DAB+ jako uzupełnienie instalacji

Jeżeli oprócz telewizji satelitarnej i DVB-T2 chcemy odbierać radio FM oraz DAB+, warto zainstalować osobną antenę radiową, najczęściej w postaci poziomego dipola FM oraz pionowej lub kierunkowej anteny DAB+, którą później sumuje się ze składową naziemną telewizji cyfrowej.

W praktyce wybiera się anteny FM o szerokim paśmie, przystosowane do zakresu około 87,5 – 108 MHz, natomiast dla DAB+ pracuje się w okolicy 174 – 230 MHz, dlatego część użytkowników decyduje się na modele combo, które obejmują oba pasma, co upraszcza montaż na maszcie i zmniejsza liczbę elementów na dachu.

Instalatorzy często stosują zwrotnice umożliwiające połączenie sygnału FM/DAB+ z DVB-T2 oraz podanie go na wejście multiswitcha lub osobny tor rozgałęźników, dzięki czemu w każdym pokoju można podłączyć tuner radiowy bez dodatkowej anteny pokojowej.

Multiswitch jako centrum instalacji w domu

W instalacji z wieloma odbiornikami najczęściej stosuje się multiswitch, który łączy w sobie sygnały z konwertera Quattro i anteny naziemnej, a następnie rozdziela je na kilka lub kilkanaście wyjść do poszczególnych gniazd antenowych w pokojach, przy czym do każdego telewizora prowadzi się osobny przewód koncentryczny.

Przykładowy multiswitch 5/8 ma pięć wejść, z czego cztery są przeznaczone dla satelity, a jedno dla sygnału DVB-T2 oraz FM/DAB+, natomiast osiem wyjść pozwala podłączyć osiem dekoderów lub telewizorów z wbudowanymi tunerami, a w większych domach stosuje się wersje 5/12 lub 5/16, czasem 9/x przy dwóch satelitach.

Monterzy oferują pomoc techniczną przy doborze liczby wyjść i miejsca montażu multiswitcha, często sugerując montaż na poddaszu lub w szafie teletechnicznej w garażu, gdzie zbiegają się przewody z dachu oraz do pokoi, co ułatwia późniejsze serwisowanie i ewentualną rozbudowę instalacji.

Dobór przewodów i złączy F w instalacji RTV-SAT

Dla sieci z wieloma odbiornikami nie ma sensu oszczędzać na przewodach, dlatego od lat dobrze sprawdzają się kable Triset-113 klasy A, o impedancji 75 ohm, żyłach z miedzi, ekranie z folii oraz oplotu miedzianego, współczynniku ekranowania powyżej około 100 dB oraz niskim tłumieniu w zakresie od kilkudziesięciu do ponad 2000 MHz.

Triset-113 PE ma średnicę około 6,8 mm, żyłę 1,13 mm, spieniony dielektryk oraz powłokę zewnętrzną PE, a na odcinku 100 metrów tłumienie w okolicach 950 MHz wynosi w przybliżeniu 21 dB, natomiast przy 2150 MHz zbliża się do około 28 dB, dlatego przy dłuższych odcinkach warto planować wzmocnienie już na etapie projektu.

Przy zaciskaniu złączy F dobrze jest stosować złącza kompresyjne dopasowane do średnicy kabla oraz pilnować, aby oplot i folia były równo rozłożone, bez urwanych drucików dotykających żyły centralnej, dzięki czemu unikamy problemów z odbiorem oraz ograniczamy przenikanie zakłóceń z sieci LTE czy lokalnych nadajników.

Gniazda antenowe i rozprowadzenie sygnału

W pomieszczeniach stosuje się gniazda końcowe RTV-SAT, które rozdzielają jeden przewód na wyjście satelitarne, telewizyjne oraz radiowe, co pozwala jednym kablem doprowadzić do pokoju sygnał z anteny satelitarnej, DVB-T2 oraz FM/DAB+, a następnie podłączyć dekoder satelitarny, telewizor i tuner radiowy.

Przy większej liczbie pokoi, na przykład przy zabudowie piętrowej pod Radzyminem, często stosuje się dodatkowe rozgałęźniki i odgałęźniki, ale warto to robić w przemyślany sposób, aby nie doprowadzić do zbyt dużych różnic poziomu sygnału między najbliższymi a najdalszymi gniazdami, co mogłoby wymagać dodatkowego wyrównania poziomów.

Monterzy, którzy zapewniają wsparcie po montażu, rekomendują, aby unikać łączenia przewodów skrętkami czy tak zwanymi „beczkami” w przypadkowych miejscach, tylko korzystać z rozdzielenia sygnału w jednym punkcie dystrybucyjnym, gdzie można zastosować dobrej jakości rozgałęźniki i ewentualny wzmacniacz.

Dekodery satelitarne 4K i moduły CAM w instalacji domowej

Dla odbiorców korzystających z oferty Canal+ dostępne są dekodery 4K z możliwością podłączenia do internetu, takie jak Ultrabox+ 4K oraz Dualbox+ 4K, które oprócz sygnału satelitarnego wykorzystują sieć LAN lub Wi-Fi do serwisów VOD, co warto uwzględnić przy planowaniu gniazd ethernetowych w salonie i sypialniach.

W Polsat Box popularne dekodery 4K to między innymi Polsat Box 4K, Polsat Box 4K Lite oraz Soundbox 4K, które również współpracują z siecią internetową przy usługach streamingowych, dlatego w rozbudowanych instalacjach logicznych wygodnie jest doprowadzić do każdego telewizora zarówno przewód koncentryczny, jak i kabel sieciowy.

Jeżeli telewizor ma wejście CI+ i obsługuje moduły, alternatywą dla dekodera jest moduł CAM CI+ oferowany przez Polsat Box oraz moduł CAM ECP oferowany przez Canal+, co ogranicza liczbę urządzeń pod telewizorem i pozwala w pełni wykorzystać jedno gniazdo RTV-SAT i funkcje odbiornika z tunerem satelitarnym wbudowanym w telewizor.

Odbiorniki internetowe OTT i internet domowy

W ofercie Canal+ dostępny jest dekoder Canal+ BOX+, a Polsat Box oferuje między innymi Evobox Stream, które działają w modelu OTT, czyli wyłącznie przez internet, bez podłączenia kabla antenowego, dlatego w domach, gdzie planuje się takie urządzenia, bardzo ważna jest stabilna sieć domowa.

Usługi internetu oferowane przez Canal+ pozwalają na korzystanie z transmisji danych bez limitu w ramach umowy, a informacje na stronach operatora opisują dostępne pakiety, zasady korzystania z sieci LTE oraz 5G, co może być istotne dla osób, które nie mają klasycznego łącza kablowego, a chcą mieć dostęp do treści streamingowych w kilku pomieszczeniach.

W praktyce użytkownik może połączyć klasyczny odbiór satelitarny z dekoderem 4K oraz ofertą OTT na dodatkowych telewizorach, natomiast instalator, który pomaga w doborze rozwiązań, doradzi rozmieszczenie routera, punktów dostępowych Wi-Fi oraz ewentualnych połączeń kablowych, aby nie dochodziło do przerw w działaniu aplikacji VOD.

Przykładowa struktura instalacji na kilka telewizorów

Żeby uporządkować temat, można sobie wyobrazić typowy dom jednorodzinny w okolicach Wołomina, gdzie użytkownik chce zasilić cztery telewizory oraz dwa tunery radiowe z jednej anteny satelitarnej, jednej anteny DVB-T2 i anteny FM/DAB+, a do tego korzystać z dekoderów 4K Polsat Box i Canal+.

Na dachu montujemy antenę satelitarną Corab 80 lub 90 cm z konwerterem Quattro, osobną antenę DVB-T2 Telmor DIGIT lub ASR oraz antenę FM/DAB+, następnie wszystkie przewody schodzą do pomieszczenia technicznego, gdzie umieszczony jest multiswitch 5/8 lub 5/12, wzmacniacz naziemny oraz ewentualna zwrotnica radiowa.

Z multiswitcha wychodzą przewody Triset-113 prowadzone do gniazd RTV-SAT w salonie, sypialniach i gabinecie, a do tego doprowadzona jest sieć LAN z routera, co umożliwia podłączenie dekoderów satelitarnych 4K, odbiorników OTT oraz telewizora wyposażonego w moduł CAM, przy zachowaniu pełnej niezależności odbioru na każdym urządzeniu.

Porównanie wybranych elementów instalacji RTV-SAT

Poniżej krótko porównuję kilka istotnych elementów instalacji, które często pojawiają się w rozmowach z czytelnikami oraz klientami, gdy planują modernizację instalacji w domu lub mieszkaniu w Warszawie i okolicach.

Taka tabela pomaga spojrzeć na instalację jak na zestaw uzupełniających się elementów, w którym antena zbiera sygnał, przewód Triset-113 przenosi go z niewielkimi stratami, multiswitch rozdziela na kilka wyjść, a dekodery i moduły CAM odpowiadają za funkcje użytkowe w salonie oraz sypialniach.

Dlaczego warto skorzystać z pomocy instalatora

Choć w sieci można znaleźć liczne poradniki dotyczące montażu anten satelitarnych i naziemnych, praktyka pokazuje, że przy instalacji z wieloma odbiornikami każdy błąd na etapie projektowania lub montażu potrafi wrócić w postaci kłopotów z odbiorem w najmniej oczekiwanym momencie.

Profesjonalny instalator posiada miernik MER oraz BER dla DVB-S2 i DVB-T2, potrafi dobrać wzmocnienie toru naziemnego, ustawić czaszę z dokładnością do ułamków stopnia oraz ocenić, czy zastosowane elementy pasywne i aktywne są właściwie dopasowane, co zmniejsza ryzyko problemów w przyszłości.

Monterzy oferują pomoc techniczną nie tylko przy pierwszym montażu, ale także przy późniejszej rozbudowie, na przykład kiedy pojawia się dodatkowy telewizor w pokoju na poddaszu, potrzeba zmiany dekodera na model 4K albo chęć dołożenia odbioru na kilka satelitów, co często wiąże się z korektą ustawienia anteny lub wymianą multiswitcha.

Podsumowanie i zachęta do działania

Jeżeli korzystasz z oferty Polsat Box lub Canal+ i chcesz mieć w domu czy podwarszawskim segmencie niezależny odbiór satelitarny, naziemny DVB-T2 oraz radio FM/DAB+ na kilku telewizorach, warto potraktować całość jako dobrze zaplanowaną instalację z anteną Corab, porządnym multiswitchem, przewodami Triset-113 oraz sprawdzonymi antenami Telmor.

Możesz oczywiście próbować wykonać te czynności samodzielnie, trzymając się zaleceń producentów i dbając o solidne mocowanie anten, właściwe zaciśnięcie złączy F oraz poprawne ustawienie parametrów, ale jeżeli zależy Ci na pewnym działaniu w dłuższej perspektywie, rozsądnie jest zaprosić instalatora, który wykona pomiary i ustawi wszystko tak, aby każdy telewizor i tuner działał osobno, bez przypadkowych przerw w odbiorze.

Jeśli planujesz modernizację swojej instalacji RTV-SAT, zrób pierwszy krok już teraz: zapisz, ile telewizorów i odbiorników chcesz podłączyć, jakie dekodery 4K lub moduły CAM masz lub planujesz kupić, a następnie skontaktuj się z doświadczonym monterem anten, który na bazie tych informacji dobierze anteny, multiswitch oraz okablowanie tak, aby Twoja domowa sieć telewizyjna i radiowa była stabilna, nowoczesna i gotowa na dalszy rozwój.

Jens Petter Gitlesen