Kiedy rozmawiam z czytelnikami korzystającymi z oferty Polsat Box czy Canal+, bardzo często pojawia się to samo pytanie, co zrobić, gdy antena satelitarna wisi na dachu budynku gospodarczo oddalonego od domu, a dekoder 4K stoi w salonie kilkadziesiąt lub nawet kilkaset metrów dalej ?

Przy klasycznym kablu koncentrycznym da się to ogarnąć do pewnej długości, ale przy większych odległościach zaczynają się realne kłopoty z jakością odbioru, szczególnie przy kanałach UHD i przy mocniejszych opadach. Właśnie tutaj wchodzi do gry rozwiązanie oparte na światłowodzie, które od lat wykorzystuje się w instalacjach zbiorczych w nowoczesnych budynkach, a coraz częściej także w domach jednorodzinnych.

W tym tekście opowiem krok po kroku, jak wygląda system satelitarny „na światłowodzie”, na co zwrócić uwagę przy doborze sprzętu, jak pogodzić antenę z ofertą Polsat Box i Canal+ oraz kiedy lepiej zaprosić instalatora, zamiast męczyć się samemu.

Dlaczego zwykły kabel koncentryczny nie zawsze wystarczy

Klasyczny zestaw satelitarny – antena offsetowa, konwerter LNB, przewód koncentryczny z pełnej miedzi i dekoder – działa bardzo dobrze, dopóki odległość nie jest zbyt duża i instalacja jest wykonana solidnie.

Najczęściej stosowane kable, takie jak TriSet-113, TriSet Profi, RG-6 Cu czy przewody klasy A++ z żyłą z pełnej miedzi, mają określone tłumienie sygnału, które rośnie wraz z długością przewodu i częstotliwością. Przy kilkunastu metrach w domu w Warszawie nie ma to wielkiego znaczenia, ale przy instalacji po 60–80 metrów do kilku dekoderów zaczyna się robić ciasno z marginesem jakości.

Problem w tym, że w telewizji DVB-S2 ważny jest nie tylko sam poziom sygnału, ale także jego jakość, którą dobrze opisuje parametr MER – w praktyce, dla stabilnego odbioru transponderów HD i 4K warto trzymać się wartości około 15 dB i więcej. Gdy zaczynamy dokładać kolejne złącza F, rozgałęźniki, słabsze odcinki przewodu albo odcinki ponad 80–100 metrów, MER spada, a dekoder zaczyna gubić pojedyncze transpondery lub całe pakiety.

Da się oczywiście próbować ratować sytuację wzmacniaczami satelitarnymi, ale każdy wzmacniacz oprócz wzmocnienia dodaje swoje szumy i zniekształcenia, co w pewnym momencie bardziej szkodzi niż pomaga. W instalacjach z wieloma odbiornikami, w dużych domach lub w długich przejściach między budynkami dużo sensowniejsze bywa postawienie na światłowód.

Jak działa system satelitarny oparty na światłowodzie

W instalacji światłowodowej zamiast zwykłego konwertera montuje się na antenie tak zwany konwerter optyczny. Jego zadaniem jest zamiana sygnału z pasma satelitarnego na sygnał optyczny, który można bez większego problemu przesłać kilkaset metrów jednym włóknem jednomodowym, bez zauważalnego pogorszenia jakości.

Od strony użytkownika wygląda to tak: na czaszy satelitarnej – przykładowo Corab o średnicy 80 lub 90 cm – montujemy specjalny LNB optyczny, najczęściej z wyjściem na złącze optyczne SC / APC. Do tego złącza podpinamy światłowód jednomodowy typu G.657A1 lub G.657A2, który dobrze znosi ciasne gięcia, więc nadaje się do prowadzenia w budynku mieszkalnym, garażu czy piwnicy.

Konwerter optyczny wymaga zasilania, zazwyczaj w zakresie 12–18 V DC, które podaje się osobnym kablem koncentrycznym przez specjalny zasilacz z separatorem. W praktyce wygląda to tak, że do konwertera dochodzi cienki odcinek przewodu koncentrycznego tylko po to, aby dostarczyć mu napięcie, natomiast całe pasmo satelitarne idzie już światłowodem.

Na drugim końcu instalacji montuje się tak zwany odbiornik optyczny. Tego typu urządzenia potrafią zamienić sygnał optyczny znów na klasyczne wyjścia satelitarne, na przykład w formie sygnałów odpowiadających ćwiartkom pasma lub w systemie jednokablowym Unicable / SCR, który dalej można rozprowadzić do dekoderów przez multiswitch lub bezpośrednio.

Dlaczego światłowód sprawdza się przy odległościach i wielu odbiornikach

Światłowód ma kilka wyraźnych zalet w porównaniu z nawet bardzo dobrym przewodem koncentrycznym z pełnej miedzi.

• Bardzo małe tłumienie na długich odcinkach – kilkaset metrów światłowodu nie robi prawie żadnej różnicy w poziomie sygnału, podczas gdy przy kablu koncentrycznym trzeba by liczyć się z poważną degradacją jakości.
• Odporność na zakłócenia elektromagnetyczne – w blokach w Warszawie, w okolicach dużych węzłów energetycznych czy w rejonach gęstej zabudowy jednorodzinnej, kabel koncentryczny bywa narażony na różne zakłócenia, a światłowód jest na to praktycznie obojętny.
• Możliwość rozdzielenia sygnału optycznego na kilka torów – przez zastosowanie pasywnych splitterów optycznych można doprowadzić sygnał z jednej anteny do kilku odbiorników optycznych w różnych częściach budynku lub nawet do kilku segmentów zabudowy.

Dzięki temu można bez większych problemów zrealizować instalację z wieloma odbiornikami, gdzie w każdym mieszkaniu czy pokoju stoi dekoder 4K od Polsat Box lub Canal+, a antena jest tylko jedna, na przykład na dachu wspólnego garażu.

Anteny i osprzęt – co ma znaczenie przy rozwiązaniu światłowodowym

Wykorzystywany światłowód w instalacji satelitarnej nie zwalnia z podstawowych zasad – antena musi być solidna, dobrze ustawiona, a osprzęt powinien być dobrany rozsądnie. W okolicach Warszawy popularne są anteny stalowe i aluminiowe o średnicy 80–90 cm, między innymi produkowane przez Corab. Przy długościach światłowodu rzędu 100–200 metrów, przy kilku odbiornikach nie warto schodzić poniżej 80 cm, szczególnie gdy planujemy odbiór kanałów UHD.

W praktyce przy antenie montuje się uchwyt masztowy lub balkonowy, tak aby w kierunku satelity Hot Bird mieć możliwie wolną przestrzeń. Dla Warszawy oznacza to azymut około 190 stopni i elewację w granicach 30 stopni, co warto zweryfikować na mierniku lub w aplikacji mobilnej wspomagającej ustawianie anten.

Światłowód – najczęściej typu G.657A1 – prowadzi się w osłonie, w peszlu lub w rurkach ochronnych, zwłaszcza na zewnątrz, gdzie narażony jest na promieniowanie UV i zmiany temperatury. Zakończenia włókna wykonuje się złączami SC / APC i dobrze jest, aby były fabrycznie zarobione, szczególnie jeśli nie mamy doświadczenia w spawaniu włókien.

Bardzo ważne pozostaje również to, aby część koncentryczna instalacji – od odbiornika optycznego do dekoderów – była wykonana na kablach z pełnej miedzi, ekranowanych, z porządnymi złączami F, dokręconymi, ale nie „dobitymi” kluczem. W instalacjach z wieloma odbiornikami nie warto oszczędzać na kablu i złączach, bo to one często odpowiadają za dziwne problemy przy twardszej pogodzie.

Jak połączyć światłowód z dekoderami Polsat Box i Canal+

Od strony dekodera wszystko wygląda klasycznie – na wejściu satelitarnym dekodery Polsat Box 4K, Polsat Box 4K Lite, Soundbox 4K czy Ultrabox+ 4K i Dualbox+ 4K od Canal+ oczekują tego samego sygnału, co w instalacji koncentrycznej. To oznacza, że odbiornik optyczny musi „oddać” sygnał w formie akceptowalnej dla zwykłego multiswitcha lub bezpośredniego podłączenia do dekodera.

W praktyce często stosuje się dwa podejścia.

• Odbiornik optyczny z wyjściem typu quattro, które podaje cztery sygnały odpowiadające pasmom i polaryzacjom, a dalej sygnał trafia do klasycznego multiswitcha satelitarnego, z którego rozprowadzamy przewody koncentryczne do poszczególnych gniazd.
• Odbiornik optyczny z wyjściem w standardzie jednokablowym – przykładowo zgodnym z Unicable / SCR – który pozwala jednym przewodem zasilić sygnałem kilka dekoderów obsługujących tę technikę, z podziałem na odpowiednio skonfigurowane nośne użytkownika.

Nowoczesne dekodery 4K od Polsat Box i Canal+ obsługują rozwiązania jednokablowe, co w połączeniu ze światłowodem pozwala tworzyć instalacje o dużym zasięgu przy ograniczonej liczbie przewodów koncentrycznych. Warto jednak pamiętać, że konfiguracja portów SCR w menu dekodera wymaga minimum podstawowej wiedzy instalacyjnej.

W przypadku modułów CAM CI+ Polsat Box i CAM ECP Canal+ sytuacja wygląda podobnie – moduł współpracuje z telewizorem wyposażonym w odpowiedni tuner satelitarny, a sygnał doprowadzony jest z multiswitcha lub odbiornika optycznego przewodem koncentrycznym tak jak w klasycznym układzie.

Światłowód a parametry sygnału – MER i stabilność odbioru

Przy analizie instalacji satelitarnych bardzo często przewija się parametr MER, który można potraktować jako miarę jakości sygnału. W naziemnej telewizji DVB-T2 przy modulacji 256-QAM za minimalną wartość uznaje się okolice 29 dB, a wygodnie jest mieć 32 dB i więcej, aby mieć zapas. W satelitarnym DVB-S2 minimalne wartości, przy których dekodery jeszcze „ciągną” transpondery, oscylują w granicach 12 dB, natomiast w codziennej praktyce instalatorskiej dąży się do 15 dB lub więcej, zwłaszcza gdy chcemy mieć spokojną głowę przy ulewach, śniegu czy podmuchach wiatru.

Zaletą rozwiązań światłowodowych jest to, że tłumienie w torze optycznym nie wpływa na MER w taki sposób, jak seria przewodów koncentrycznych, rozgałęźników i gniazd. Jeśli antena jest solidnie ustawiona, a konwerter optyczny i odbiornik są dobrane właściwie, to MER potrafi być bardzo wyrównany na wszystkich wyjściach, nawet jeśli odległości do odbiorników różnią się o dziesiątki metrów.

To przekłada się na stabilny odbiór kanałów HD i 4K na kilku dekoderach jednocześnie, w tym na dekoderach 4K z funkcjami sieciowymi i obsługą usług streamingowych. W praktyce widz widzi po prostu stabilny obraz, a instalator na mierniku – komfortowy zapas jakości, który pozwala spać spokojnie także w warunkach mniej sprzyjających.

Instalacje z wieloma odbiornikami i na kilka satelitów

Światłowodowe systemy satelitarne szczególnie dobrze odnajdują się tam, gdzie sygnał ma trafić do wielu gniazd w jednym budynku albo do kilku budynków połączonych infrastrukturalnie. Mowa zarówno o domach jednorodzinnych w podwarszawskich miejscowościach, jak i o małych wspólnotach mieszkaniowych czy biurowcach, gdzie użytkownicy korzystają z różnych pakietów Polsat Box i Canal+.

Jeśli z góry wiadomo, że instalacja ma obsłużyć sygnał na wiele satelitów, na przykład Hot Bird i satelitę z inną ofertą programową, to na poziomie elementów optycznych przewiduje się odpowiednie rozwiązania pozwalające przesłać więcej niż jedno pasmo satelitarne jednym lub kilkoma włóknami. Dalej można to rozdzielić na multiswitchach i doprowadzić do gniazd tak, aby dekodery miały dostęp do właściwego zestawu satelitarnych pozycji orbitalnych.

W tego typu instalacjach bardzo mocno widać przewagę światłowodu – zamiast wiązki grubych kabli koncentrycznych z dachu do piwnicy mamy jedno lub dwa włókna, a reszta dzieje się dopiero w pomieszczeniu technicznym, gdzie łatwo wszystko uporządkować i w razie potrzeby rozbudować.

Integracja z internetem i dekoderami OTT

Dzisiejsze dekodery satelitarne to nie tylko odbiorniki klasycznego sygnału DVB-S2, ale coraz częściej hybrydowe urządzenia z dostępem do internetu, możliwością podłączenia do sieci domowej przez LAN lub Wi-Fi i dostępem do aplikacji VOD. W ofertach Polsat Box i Canal+ dostępne są zarówno dekodery satelitarne 4K, jak i dekodery OTT, działające wyłącznie w oparciu o łącze internetowe.

W praktyce oznacza to, że użytkownik korzystający z anteny satelitarnej podłączonej przez światłowód może równocześnie mieć w domu dekoder satelitarny 4K i dekoder OTT lub aplikację w telewizorze, a światłowód, po którym biegnie sygnał z anteny, może sąsiadować w tym samym budynku z osobną infrastrukturą dostępu do internetu oferowaną przez operatorów.

W takim układzie szczególnie ważne staje się poprawne rozmieszczenie sprzętu w domu – dekodery satelitarne dobrze jest ustawić blisko gniazd antenowych i punktów sieci LAN, a routery i punkty dostępowe Wi-Fi tak, aby zapewniały stabilną transmisję również do dekoderów OTT. Dobrze zaprojektowana instalacja antenowa na światłowodzie wpisuje się w całość domowej infrastruktury, a nie stanowi „obcej wyspy”.

Kiedy światłowód ma sens w domu jednorodzinnym

Wielu czytelników zastanawia się, czy światłowód do anteny satelitarnej ma sens w typowym domu jednorodzinnym na obrzeżach Warszawy. Odpowiedź zależy od kilku czynników, między innymi odległości, liczby gniazd i planów rozbudowy.

• Jeśli antena wisi na kominie, a odległość do sprzętu w salonie to dwadzieścia kilka metrów, dobry kabel koncentryczny z pełnej miedzi w zupełności wystarczy.
• Jeśli natomiast antena musi stać na budynku gospodarczym na końcu posesji, a do domu prowadzi się 70–100 metrów przewodu, przy kilku dekoderach 4K i planach na moduły CAM CI+ w innych pokojach, światłowód zaczyna być bardzo sensowną opcją.
• Rozwiązanie optyczne ma sens także wtedy, gdy już dziś wiadomo, że instalacja będzie później rozbudowywana, na przykład o kolejne gniazda w części poddasza czy w osobnym lokalu, który powstanie w przyszłości.

W praktyce w domach jednorodzinnych coraz częściej stosuje się układy mieszane – antena i odcinek do pomieszczenia technicznego na światłowodzie, a dalej krótsze odcinki do poszczególnych gniazd już na dobrym kablu koncentrycznym, prowadzonym w peszlach lub kanałach instalacyjnych.

Rola monterów i kiedy warto poprosić o pomoc

Choć różne poradniki zachęcają do samodzielnego montażu anteny satelitarnej, przy instalacjach wykorzystujących światłowód sprawa robi się bardziej złożona. Trzeba nie tylko precyzyjnie ustawić czaszę na właściwy azymut i elewację, ale także zadbać o poprawne wykonanie toru optycznego i części koncentrycznej, a na końcu skonfigurować dekodery i ewentualne multiswitche.

Instalatorzy zajmujący się na co dzień systemami satelitarnymi i telewizyjnymi mają do dyspozycji mierniki pokazujące parametry sygnału, takie jak poziom, MER czy BER, a także doświadczenie w ocenie tego, na ile dana instalacja poradzi sobie przy gorszej pogodzie. Monterzy oferują pomoc techniczną nie tylko na etapie pierwszego montażu, ale także później, gdy trzeba coś dołożyć, przenieść lub naprawić po silnym wietrze.

W instalacjach z wieloma odbiornikami, na wiele satelitów, połączonych światłowodem, rozsądniej jest zwykle zaprosić do współpracy fachowca, który zna sprzęt, standardy i potrafi dobrać rozwiązania optyczne do konkretnego budynku. Można wtedy liczyć także na wsparcie po montażu, na przykład przy rozbudowie instalacji o kolejne dekodery czy przy przejściu na nowsze dekodery 4K z dodatkowymi funkcjami.

Przykładowe elementy instalacji i na co zwrócić uwagę przy zakupie

Przeglądając ofertę sklepów specjalistycznych z osprzętem TV-SAT, da się zauważyć kilka powtarzających się typów produktów dedykowanych instalacjom światłowodowym. Mowa zarówno o konwerterach optycznych, jak i odbiornikach, splitterach i osprzęcie montażowym.

W opisach urządzeń warto zwracać uwagę na to, dla ilu satelitów przewidziany jest dany system, ile włókien wymagają konkretne odbiorniki optyczne oraz czy producent przewiduje współpracę z multiswitchami i techniką jednokablową. Parametry takie jak zakres długości fali optycznej, poziomy sygnałów wyjściowych czy wymagane napięcia zasilania mają znaczenie dla poprawnej pracy całości, zwłaszcza gdy tor optyczny jest dłuższy i rozdzielony na kilka kierunków.

Osobny temat to okablowanie i osprzęt: dobre patchcordy światłowodowe, puszki przyłączeniowe, adaptery SC / APC, a od strony koncentrycznej – przewody z pełnej miedzi, złącza F, gniazda końcowe i przelotowe. Warto wybierać elementy z ofert producentów specjalizujących się w instalacjach TV-SAT i danych, a nie przypadkowe produkty bez jasnych parametrów technicznych.

Proste porównanie – kabel koncentryczny a światłowód

Rozwiązanie	Zalety	Ograniczenia
Klasyczny kabel koncentryczny	Prosta instalacja, łatwa rozbudowa o kolejne gniazda, szeroka dostępność osprzętu	Wyraźne tłumienie przy dłuższych odcinkach, wrażliwość na zakłócenia, większe różnice jakości przy wielu odbiornikach
Światłowód w instalacji satelitarnej	Minimalne straty na długich odległościach, odporność na zakłócenia, łatwe doprowadzenie sygnału do kilku budynków	Potrzeba dodatkowych elementów optycznych, większa złożoność montażu, sensowny głównie przy dłuższych dystansach i większej liczbie odbiorników

Na co uważać przy samodzielnym montażu

Jeśli mimo wszystko ktoś zdecyduje się na samodzielny montaż instalacji satelitarnej z wykorzystaniem światłowodu, warto podejść do tematu ostrożnie i krok po kroku.

• Najpierw trzeba solidnie ustawić antenę – w Warszawie na satelitę Hot Bird oznacza to azymut około 190 stopni i elewację około 30 stopni, z kontrolą na mierniku lub przynajmniej na wskaźniku w dekoderze.
• Następnie należy dopilnować poprawnego montażu konwertera optycznego i podłączenia zasilania, z uwzględnieniem zaleceń producenta co do napięcia i biegunowości.
• Kolejny krok to przygotowanie toru optycznego – bez zagnieceń, ostrych łuków, z czystymi złączami SC / APC, najlepiej sprawdzonymi miernikiem mocy optycznej lub przynajmniej testerem ciągłości włókna.
• Na końcu, po zamontowaniu odbiornika optycznego, konfiguracji multiswitcha i dekoderów, trzeba zweryfikować parametry sygnału, w tym MER, na kilku gniazdach, zanim instalacja zostanie uznana za zakończoną.

Jeśli na którymkolwiek etapie pojawi się problem, którego nie widać gołym okiem – na przykład sporadyczne zaniki sygnału przy deszczu tylko na części dekoderów – warto od razu sięgnąć po pomoc fachowca. Monterzy oferują pomoc techniczną również przy modyfikacji istniejących instalacji, więc czasem jedna wizyta doświadczonego instalatora oszczędza wielogodzinnego błądzenia.

Jak podejść do tematu z perspektywy użytkownika Polsat Box i Canal+

Z punktu widzenia abonenta, który korzysta z pakietów Polsat Box czy Canal+, najważniejsze jest to, aby instalacja – niezależnie od tego, czy oparta na kablu koncentrycznym, czy na światłowodzie – zapewniała stabilny odbiór, odpowiedni zapas jakości i wygodne możliwości rozbudowy o kolejne dekodery, moduły CAM i usługi internetowe.

Światłowód staje się naturalnym wyborem, gdy antena musi być znacznie oddalona od punktu dystrybucji sygnału w budynku lub gdy już na etapie projektu wiadomo, że w jednym systemie pracować będzie kilka dekoderów 4K, modułów CAM i być może dodatkowe telewizory z wbudowanymi tunerami satelitarnymi. Dobrze zaplanowany system optyczny pozwala wtedy uniknąć wielu problemów i daje pole do rozbudowy na lata.

Jeśli instalacja ma obsłużyć zarówno klasyczne dekodery satelitarne, jak i internetowe dekodery OTT oraz domową sieć Wi-Fi, sensownie jest potraktować to jako jeden projekt: zaplanować przebieg światłowodu z anteny, prowadzenie kabli koncentrycznych, rozmieszczenie punktów sieci LAN i lokalizację dekoderów, a dopiero na końcu dopiąć szczegóły oferty programowej. Tam, gdzie brakuje doświadczenia, warto oprzeć się na wiedzy fachowców – instalatorzy zapewniają wsparcie po montażu, co ma znaczenie zwłaszcza przy późniejszych zmianach sprzętu lub pakietów.

Na koniec najważniejsze: światłowód w instalacji satelitarnej nie jest egzotyczną ciekawostką, tylko czasem po prostu najrozsądniejszym sposobem na doprowadzenie sygnału tam, gdzie zwykły kabel koncentryczny przestaje sobie radzić. Jeżeli w Twoim domu lub budynku dystanse rosną, liczba odbiorników się zwiększa, a wymagania co do jakości obrazu i stabilności wciąż idą w górę, warto poważnie rozważyć to rozwiązanie i zaplanować je z głową – najlepiej wspólnie z doświadczonym monterem, który pomoże przełożyć technikę światłowodową na codzienny, wygodny odbiór telewizji satelitarnej.

Serwis, montaż, naprawa anten satelitarnych i telewizyjnych DVB-T2, Warszawa, województwo mazowieckie, PL, naics:238290 (antenna, household-type, installation)